Ο Αρχαιολογικός Χώρος της Ήλιδας οριοθετήθηκε επισήμως το έτος 1991 και κηρύχθηκε προστατευόμενος, υπαγόμενος σε ειδικό νομικό καθεστώς. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του καθεστώτος αυτού, κάθε εργασία ή παρέμβαση εντός των καθορισμένων ορίων επιτρέπεται να πραγματοποιείται μόνο κατόπιν προηγούμενης έγκρισης από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων (τότε Ζ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, σήμερα Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας), στην οποία οφείλουν να υποβάλλονται εγκαίρως αιτήματα για οποιαδήποτε επέμβαση επί του εδάφους.

Περίπου μία δεκαετία αργότερα, εκδόθηκε νέα Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 597/Δ/17-7-2002), με την οποία συμπληρώθηκε η κήρυξη του 1991 και θεσπίστηκαν δύο Ζώνες Προστασίας μνημείων και χρήσεων γης: η Ζώνη Α και η Ζώνη Β.

Η Ζώνη Α περικλείει τον πυρήνα του Αρχαιολογικού Χώρου, όπου διατηρούνται τα περισσότερα ορατά μνημεία. Στην περιοχή αυτή απαγορεύεται ρητώς κάθε μορφή δόμησης. Επιτρέπονται αποκλειστικά η ελαφρά άροση και οι ήπιες αγροτικές καλλιέργειες ή συναφείς δραστηριότητες, υπό την προϋπόθεση ότι ο ενδιαφερόμενος έχει προηγουμένως υποβάλει σχετικό αίτημα στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας, η οποία εξετάζει τις παραμέτρους της προτεινόμενης επέμβασης και αποφασίζει για την έγκριση ή την απόρριψή της.

Η Ζώνη Β, από την οποία εξαιρούνται οι νομίμως υφιστάμενοι οικισμοί Καλυβίων και Νέας Ήλιδος (Γαλούπι), επιτρέπει τη δόμηση, πλην όμως υπό ειδικούς όρους και περιορισμούς και πάντοτε κατόπιν έκδοσης ειδικής άδειας. Κάθε δραστηριότητα εντός της Ζώνης Β είναι επιτρεπτή μόνον εφόσον δεν αντίκειται στις προβλέψεις του Αρχαιολογικού Νόμου (Ν. 3028/2002) και έχει προηγουμένως λάβει την έγκριση και τελεί υπό την επίβλεψη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Για περισσότερες πληροφορίες, καθώς και για την ακριβή απεικόνιση των ορίων προστασίας, μπορείτε να συμβουλευθείτε την Κήρυξη της Ήλιδας μέσω του ψηφιακού διαδραστικού χάρτη του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου.